Mütercim-Tercümanlık (İngilizce)
Dersin Ayrıntıları
KTO KARATAY ÜNİVERSİTESİ
Yabancı Diller Yüksekokulu
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) Programı
Ders Bolognaları
Yabancı Diller Yüksekokulu
Mütercim-Tercümanlık (İngilizce) Programı
Ders Bolognaları
| Ders Kodu | Ders Adı | Yıl | Dönem | Yarıyıl | T+U+L | Kredi | AKTS |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| İMT401 | Çeviri Eleştirisi | 4 | Güz | 7 | 3+0+0 | 5 | 5 |
| Dersin Türü | Zorunlu |
| Dersin Düzeyi | Lisans (TYYÇ: 6. Düzey / QF-EHEA: 1. Düzey / EQF-LLL: 6. Düzey) |
| Dersin Dili | İngilizce |
| Yöntem ve Teknikler | Sunum, grup çalışması |
| Dersin Veriliş Şekli | Yüz Yüze |
| Ön Koşullar | - |
| Dersin Koordinatörü | - |
| Dersi Veren(ler) | Dr. Öğr. Üyesi Figen YILMAZ |
| Yardımcı(lar) | - |
Dersin Öğretim Eleman(lar)ı
| Adı Soyadı | Oda No. | E-Posta Adresi | Dahili | Görüşme Saatleri |
|---|---|---|---|---|
| Dr. Öğr. Üyesi Figen YILMAZ | - | [email protected] |
Dersin İçeriği
Tarih boyunca yapılan çeviri çalışmaları ve bu çalışmalarda izlenen yöntemler ele alınır. Çeviride sadakat ve ihanet kavramları, sözlü çeviri/yazılı çeviri ayrımı ve her doğal dilin ayrı bir yapıda olmasının çeviride karşımıza çıkarttığı sorunlar bu dersin kapsamında işlenir. Diller arasındaki benzerlikler ve tümeller, çeviri metinlerinin eleştirel değerlendirmelerinin öğrencilere tanıtılması, çevirmenlerin nasıl bir rol üstlendiklerinin, konumlarının, kültürlere hizmetlerinin ve medeniyetler içindeki şekillendirici ve planlayıcı rollerinin sorgulanması dersin içerdiği başlıca konular arasındadır. Bu ders sayesinde öğrencilerdeki eleştirel düşünme yetisinin geliştirilmesi amaçlanır.
Dersin Amacı
Çeviri eleştirisi konusunda kapsamlı bir bakış açısı geliştirmek amaçlanır.
Dersin Alan Öğretimini Sağlamaya Yönelik Katkısı
| Temel Meslek Dersleri | X |
| Uzmanlık / Alan Dersleri | |
| Destek Dersleri | |
| Aktarılabilir Beceri Dersleri | |
| Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri |
Dersin Öğrenim Kazanımlarının Program Kazanımları ile Olan İlişkileri
| İlişki Düzeyleri | ||||
| En Düşük | Düşük | Orta | Yüksek | En Yüksek |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| # | Program Yeterlilikleri | Düzey |
|---|---|---|
| P4 | Çeviride kullanacağı kaynak ve hedef dillerin kullanım kurallarına hakimdir. | 5 |
| P5 | Çeviri eleştirisi için analitik düşünme becerisini ve gerekli kuramsal bilgiyi uygulamalarında kullanır. | 5 |
| P9 | Çeviride Kalite Standartlarını uygulamalarında kullanır. | 5 |
Dersin Öğrenim Kazanımları
| Bu dersin başarılı bir şekilde tamamlanmasıyla öğrenciler şunları yapabileceklerdir: | |||
|---|---|---|---|
| No | Öğrenme Çıktıları | Prog. Yet. İlişkisi | Ölçme Yöntemi ** |
| Ö1 | Çeviri kuramları hakkında bilgi sahibidir. | P.1.1 | 1 |
| Ö2 | Amaca uygun çeviri uygulamaları için özgün metin veya konuşmaları anlar. | P.1.2 | 1 |
| Ö3 | Özgün bir metnin ya da konuşmanın metin içi analizini yapar. | P.1.4 | 1 |
| ** Yazılı Sınav: 1, Sözlü Sınav: 2, Ev Ödevi: 3, Lab./Sınav: 4, Seminer/Sunum: 5, Dönem Ödevi: 6, Uygulama: 7 | |||
Dersin Haftalık İçeriği
| Hafta | Konu |
|---|---|
| 1 | Dersin gaye ve muhtevası ve kullanılacak ders sunma yöntemlerinden söz edilir. Derste kullanılacak kitap, makale ve derlemeler öğrencilere sıralanır. Öğrencilerden ne tür ders tavrı bekleneceği, katılım miktarı gibi konular ifade edilir. Sınavlar konusunda bilgi verilir. Eleştirin aslen iki eseri karşılaştırmak ve ürün kullanıcıları tarafından beğeni alıp almayacağına dair yapılan bir faaliyettir. Çeviri kuramı denebilecek bir kuram olmamakla beraber çeviri eleştirisi belli ilkeler çerçevesinde yapılamaz demek değildir. Peşinden, her ders bir öğrencinin 20 dakika sunum yapması gerektiği ve konu dağılımı yapılır. |
| 2 | Anton Popovic'in çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap. İki çevirisi yapılan bir eserin karşılaştırılması yapılır. Denklik, sağlamlık, isabetlilik ve üslup gibi ölçekler üzerinden ne kadar isabetli yaptığı hususu değerlendirilir. Ayşe Erden'in yazısı ışığında bu işlem yapılır. Yanlışların dökümünü yapmaktan ziyade eleştiri yapıcı olmalıdır. Kaynak metindeki ruhun yansıtılıp yansıtılmadığına bakılmalıdır. Aksi takdirde, emek çekilmiş ancak donuk bir eser ortaya çıkar. |
| 3 | Werner Koller'in çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap Çeviri eleştirisinde kullanılan öznel ve nesnel yaklaşımların dökümü nasıl olur, incelenir. |
| 4 | Katharina Reiss'ın çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap Çeviri eleştirisi, iki temel yaklaşıma göre yapılır: ilki, bir kuram ışığında, diğeri ise o dilde mevcut çeviri örneklemi dikkate alınarak: prescriptive ve descriptive. |
| 5 | Juliane House'un çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap Hata tetkiki: ciddi ve küçük hata. Hataların kaliteye nasıl yansıdığı, değerlendirmede ne tür bir dahli olduğu tartışılır. Hata analizi yabancı dil eğitimi (Pit Corder, 1974) ile başlamış ve bu yaklaşım eleştiri etkinliğine aktarılmıştır. Basit, üstünkörü hatalara bakma yerine, belli ilkeler kapsamında bakmak ve hataları bu ışık altında değerlendirmek tercih edilen yaklaşımdır. |
| 6 | Raymond von der Broeck'in çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap Eleştiride, kaynak metin de kadar dikkate alınmalıdır sorunu ortaya serilir. Bazı kuramcılar kaynak ve hedef metni karşılaştırma yoluyla tetkik ederken, diğerleri sadece hedef dili kendi içindeki uyumu, üsluptaki düzeni, anlamı nasıl aktardığı hususlarını dikkate alır. |
| 7 | Gideon Toury'nin çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap Hedef kültürdeki göstergelere ne kadar başvurulması gerektiği betimleyici (descriptive) açıdan değerlendirilir. Yazı, metin, söylem çerçevesinde, yazının türü, gayesi, gibi huşuların dikkate alınmasını Hatim & Mason (1991) tavsiye eder. Kelime ifadelerden ziyade, anlam akışının hedef dilde nasıl örgülendiği önemlidir bu bakışa göre. Betimleyici yaklaşım, metnin aslını göz ardı ederek, yapılan tercümenin hedef kültür ve alanyazında yerinin ne olacağı, ne olabileceği, olduğu durumda hangi ekole ait olacağını dikkate alır. Şayet bu tarz sınıflamaya girmeyi hak ederse çeviri makul yapılmıştır denir. |
| 8 | Antoine Berman'ın çeviri eleştirisi yaklaşımı öğrenci tarafından sunulur. Soru-cevap Çeviri eleştirisi, çeviriye yaklaşım okulları bakımından yapıldığında karşımıza çıkanlar: İletişimsel, İşlevsel, Kültürel ve Göstergebilimsel. İletişimsel Yaklaşım, Nida'nın ‘dynamic equivalence'kuramında ifade edilen ‘hedef metni okuyanın tepkisinin, kaynak metni okuyanınki ile denk olması gerektiği'iddiasından hareket eder. Kasdın anlaşılması, tepkinin denkliği, ve iletişim sürecinin kolaylığı ölçü telakki edilir. |
| 9 | Eserin kasdına münasip ruhunu korumak ve nizam içinde sunmak gerekir. Bu hususta, kaynak ile karşılaştırılarak keskin ve tarafsız bir ölçek kullanılmalıdır. Yanı sıra, tenkid edilen hususlara çözüm de arz edilmelidir. Aslına sadakat ve müellifin gayesinin korunup korunmadığı mühimdir. Bu yüzden, eleştirmenin A ve B dillerini, ve dahi A ve B kültürlerini, hatta A ve B göstergebilim ( dil ötesi-iletişim düzenini) bilmesi gerekir. |
| 10 | Metnin türü (expressive, vocative, informative), dil özellikleri ve dil dışı özellikler dikkate alınır. İkincil husus, kuramsal çerçevenin ne olacağı gerektiğidir. Roman çevirisinde akıcılık kaygısı ile hangi kuram(lar)dan yararlanılmalıdır? Akıcılık kaynakta yok ise? Akıcılık kime göre? Günümüz kabullerinden biri, mütercimin B dilinde sağlam bir yazı yazma becerisinin olması gerektiğinden hareketle, akıcılığın nasıl edildiği/edileceği konuları eleştirinin merkezinde yer alır. |
| 11 | Okunabilirlik unsuru belki en mühim husustur. Okur okuyabileceği, cümle seviyesinde mütemadiyen geri dönüp anlamı ve kasdı çözmeye çalışmamalıdır. Kaynaktaki ifade ve cümle yapısını sadık çevirmek okunabilirliği engeller. Sadakat namına yapılacak tercihler kelime, ifade cümle yapısı ve üslupta tuhaf ifadelerin ortaya çıkmasına sebep olabilir. |
| 12 | Okunabilirlikte Beklentiyi Karşılama (Semantic Priming) hem akıcılığı hem de eserin sanki A dilinde yazıldığı hissini vermesinde mühim yer teşkil eder. Düşünme ve düşünce kalıplarının okurlara göre ayarlanması, B dilindeki kolay anlaşılır, zor bir fikir yumağını basite indirgeyen ifadeler kullanılması da okunabilirliği büyük çapta etkiler. |
| 13 | Eleştiri, değeri yargılamaktır. Tarafsız bir gözle yapılan eleştiri tercümenin kullandığı yaklaşım, kuram, yöntem ve teknikleri (procedure) dikkate alır. Tekil hatalardan bahsetmekten, harika/berbat olmuş demekten öte bir faaliyettir. Bütünü ele alan güvenilir ve inandırıcı olmak durumundadır. B dilinde bir işlev görmesi, o dilde bir yere oturması, o edebiyat ve kültürde bir yer işgal etmesi bakımından kıymetlidir. Çerçeve içeresinde kapsamlı olması beklenir. |
| 14 | Konu Tekrarı |
Ders Kitabı veya Malzemesi
| Kaynaklar | Catford, J. C. (1965) A Linguistic Theory of Translation: an Essay in Applied Linguistics. London: OUP. |
| Reiss, Katharina (2000) Translation Criticism: The Potential and Limitations. London: Routledge. | |
| Nida, Eugene A. (1964) Toward s Science of translating, with special reference to principles and procedures involved in Bible translating. Leiden: E. J. Brill. | |
| Hewson, Lance (2011) An Approach to Translation Criticism: Emma and Madame Bovary in Translation: Amsterdam: John Benjamins. |
Değerlendirme Yöntemi ve Geçme Kriterleri
| Yarıyıl Çalışmaları | Sayısı | Katkı (%) |
|---|---|---|
| Uygulama | - | - |
| Ödev | - | - |
| Projeler | - | - |
| Ara Sınavlar | - | - |
| Yarıyıl Sonu Sınavı | - | - |
| Toplam | 0 (%) | |
AKTS / Çalışma Yükü Tablosu
| Etkinlik | Sayı | Süre | Toplam İş Yükü (Saat) |
|---|---|---|---|
| Ders Hafta Sayısı ve Saati | 14 | 3 | 42 |
| Sınıf Dışı Ders Çalışma Süresi (Ön çalışma, Kütüphane, Pekiştirme) | 14 | 3 | 42 |
| Ara Sınav | 1 | 10 | 10 |
| Kısa Sınav | 0 | 0 | 0 |
| Ödev | 0 | 0 | 0 |
| Uygulama | 0 | 0 | 0 |
| Laboratuvar | 0 | 0 | 0 |
| Proje | 0 | 0 | 0 |
| Atölye | 0 | 0 | 0 |
| Sunum/Seminer Hazırlama | 0 | 0 | 0 |
| Alan Çalışması | 0 | 0 | 0 |
| Dönem Sonu Sınavı | 1 | 10 | 10 |
| Diğer | 0 | 0 | 0 |
| Toplam İş Yükü: | 104 | ||
| Toplam Yük / 30 | 3,47 | ||
| Dersin AKTS Kredisi: | 3 | ||
Ders - Öğrenme Çıktıları İlişkisi
| İlişki Düzeyleri | ||||
| En Düşük | Düşük | Orta | Yüksek | En Yüksek |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 |
| # | Öğrenme Çıktıları | P1 |
|---|---|---|
| Ö1 | Çeviri kuramları hakkında bilgi sahibidir. | 5 |
| Ö2 | Amaca uygun çeviri uygulamaları için özgün metin veya konuşmaları anlar. | 5 |
| Ö3 | Özgün bir metnin ya da konuşmanın metin içi analizini yapar. | 5 |